İşte 'O' An Kareleri - 40

[Tunyukuk]

Son 40 yılın en büyük depreminin ardından oluşan tsunami, Tayland'ın Puket Bölgesi’ni bu hale getirdi. Sadece bu yörede yüzlerce insan öldü, yüzlerce de kayıp var. Fotoğrafın çekildiği yer, tsunami öncesi günlük yaşamın turizm odaklı sürdüğü işlek caddelerden biriydi. Tsunami, bu işlekliği sürükleyip getirip caddenin bir yerine yığmış.
Manzara asıl, insanların nasıl sürüklendiğini ve can verdiğini anlatıyor.

Depremin merkezine Tayland'dan daha uzak bir bölgede, hem depremin hem de tsunaminin yarattığı bir ‘o’ an. Güneydoğu Hindistan’da can kaybı çok daha fazla.
Cuddalora kentinde toplu mezarın başında kadınlar 'o' anda acılarıyla adeta gelişmişlik farkı gerçeğini haykırıyor.

Dev dalgaların yıktığı evinin yıkıntılarının üstünde başı iki elinin arasında ''Ne olacak şimdi?'' der gibi düşünen bir Hintli. Belki yakınlarını da kaybetti.
Bu ‘o’ anı hayatı boyunca unutması mümkün değil. Aslında yaşanan felaketin sonrasında yaşanacak felaketlerin bir fotoğrafı diyebiliriz buna.

İsveçli bu kadın da yeni yıla, eşi ve çocuklarıyla birlikte Puket'te girecekti. Ama tatil planı kabusa dönüştü. Dev dalgalar, kaldıkları oteli yerle bir etti. O kurtuldu ama eşi ve çocuklarından haber yoktu. Arama çalışmaları devam ediyordu ancak saatler geçtikçe ümidi azalmaya başladı. Yere çoktü...
Yılbaşı tatili, ailesinin katili olmuştu belki de. Eğer yaşıyorlarsa bu haber, en büyük yeni yıl hediyesi olacaktı onun için...

Bu insanlar da dalgalarla mücadele etti. Ama onlarınki hem küçük dalgalardı hem de güya mücadele, eğlence içindi. Fotoğraf Avustralya'dan. Sydney'deki Bondi Plajı, her yıl olduğu gibi bu yıl da Noel için denize koşan yüzlerce insana evsahipliği yaptı.

Ukrayna'da da bir felaket yaşandı aslında. Ama bu felaket yinelenen seçimler sonucunda iktidar partisini vurdu bu kez. Seçimlere hile karıştığı iddiasıyla karışan Ukrayna'da muhalefet, sandıktan zaferle çıktı.
Muhalefet yanlılılarının sandıkta yarattığı tsunami iktidarı sildi süpürdü. Kiev'deki ışıklı Noel Baba panosu,Ukrayna'da gelip geçen bu dönemin dinamiğini simgeliyor.

''Doğanın Anayasası'' çelişkilerle dolu. Yaşamak için tüm canlıların suya ihtiyacı var ama ''su'' Güney Asya’da onbinlerce insanın ölümüne de yol açtı. Hayatta kalanlar, bu kez ölmemek ve hastalanmamak için temiz su içmek zorunda. Fotoğraf, felaketin vurduğu ülkelerden Hindistan'da, yiyecek kuyruğunda çekildi. Yardım görevlileri sırada bekleyenleri küçük torbalarda sağlıklı içme suyu dağıttı. Associated Press Muhabiri Saurabh Das da iki kadına odaklanarak kana kana su içmenin fotoğrafını elde etti.

Hindistan'da ölü sayısı 15 bini aştı. Kayıplardansa umut kesildi. Onbinlerce insan evsiz kaldı. Bir yanda salgın hastalık tehlikesi bir yanda açlık endişesi kol geziyor felaket bölgesinde. Felaketten sağ çıkmayı başaran bu evsiz Hintli de evinde; geride kalan, kullanılabilecek eşyasını arıyor.

Endonezya'dan bir 'o' an. Aceh'teki evsiz çocuklar kampında kalan bir kız çocuğu evsiz, anne babasından haber yok. Buna rağmen bir kaç saniye önce yapılan bir şaka, felaket bölgesinde bir istisna 'o' an oluşmasına yolaçıyor.

Fotoğraf, Gazze Şeridi’nde çekildi. İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinliler’in serbest bırakılması için yapılan bir gösteri sırasında kız çocuğu, göstericilerden birinin protesto amacıyla bağlı ellerine odaklanıyor. Foto muhabiri ise insan kalabalığının arasında bulduğu boşluktan kızın ellere odaklanmış bakışını yakalıyor.

Güney Kore'den bir fotoğraf. Ana muhalefete mensup parlamenterler, iktidarın yasalaştırmak istediği Ulusal Güvenlik Yasası’nı engellemek için 30 Aralık 2004 Perşembe'den beri bütün günlerini parlamento koltuklarında geçiriyor. Haliyle uyku ihtiyaçlarını da koltuklarda gideriyorlar. Klasik parlamenter giysileri içinde ama kuşkusuz ayakkabısız...

Eski Viking savaşçıları gibi giyinmiş bu insanlar yeni yılın gelişini kutluyorlar. İskoçya'da 4 gün boyunca süren bir festival bu. Gelenekselleşen bu kutlamalar sırasında bir Viking gemisi ateşe veriliyor. 'O' andaysa Associated Press Fotoğrafçısı Maurice McDonald'ın çabasıyla antik çağdan gelmiş bir enstantane oluşuyor. Bir de havai fişekler olmasa...

Bir anneyle oğlunun objektife poz verdikleri an. Frankfurt yakınlarındaki bir hayvanat bahçesinde henüz 20 günlük kırma bir buzağı, annesiyle aynı anda yalanıyor ama acemilikten olsa gerek senkronu veya eşgüdümü tutturamıyor.

Fotoğraf, felaketin en fazla can kaybına yolaçtığı ülkelerden Sri Lanka'da çekildi. Kuşkusuz öncelikler arasında olmadığı için henüz çocuk bahçesi yapılmadı. Ama bölge kadınlarının uzun kumaştan giysileri, sariler vardı. Bunlardan yapılan salıncaklarda sallanan çocukların fotoğrafıysa, 'o' anda oyunda olmalarına rağmen yaşadıkları ruhsal karmaşayı ya da geleceklerindeki belirsizliği temsil ediyordu.

Hindistan'a bağlı Andaman ve Nicobar Adaları da felaketten çok etkilenen yerlerden biri. Üstelik bu adalarda binlerce yıldır yaşantılarını değiştirmeyen kabileler bulunuyordu. Antropologlar için çok önemli olan bu kabilelerin felakette yok olmalarından korkuldu. Bu küçük kız da onlardan biri. Port Blair'de kurulan yardım merkezine götürülmüş ve 'o' anda annesinin elinden yemek yiyiyor ve gözleri içinde bulunduğu anlık mutluluğu yansıtıyor.

Fotoğraf, Amerika’nın Kaliforniya Eyaleti’nde Associated Press Foto Muhabiri Afshin Rahmanou tarafından çekildi. Ele geçirilmesi çok zor bir an. Dağlardaki şiddetli kar yağışıyla Palos Verdes sahillerindeki sağanak yağmur birleşmiş ve suyun püskürdüğü, bulutların hortum gibi aktığı bu görüntü oluşmuş.

Evlatlarını ya da evlatlarından birini kaybeden annelerin kendini öteki evlatlara ya da evlada vakfetmesi yaygın tavırlardan biridir. Fotoğrafta bu tavrın, yüz ifadesiyle ve ellerle gösterilmesini görüyoruz. Sri Lankalı bir anne, 'o' anda kaybolan oğluna ağlarken, hayatta kalan tek evladıyla bağrındaki boşluğu doldurmaya çalışıyor.

Adı Antony Gerard. Sri Lanka’da, Gerard'ı evinin bulunduğu yerde yapayalnız dalıp gitmiş gösteren fotoğraf, çocuksuz, eşsiz, annesiz, babasız ve evsiz kalan bir insanın dramını anlatıyor. Ama Gerard'ın hikayesi bundan ibaret değil. Burası Tamil gerillalarının elindeki bir kasabaymış. 90'larda Sri Lanka Hükümeti, burayı tekrar ele geçirdiğinde Gerard, mülteci olarak yaşamaya başlamış. Şimdi yine evsiz ve yine bir mülteci kampında yaşamak zorunda. Ama bu kez yanında ne annesi, ne babası, ne eşi, ne de kızı var.

Associated Press Fotoğrafçısı Gurinder Osan, Hintli kadınların sarileriyle felaketin koyuluğunda bir renk cümbüşü sunuyor. Başındaki turuncu çiçekle yorgun bedenlerin arasındaki Vimila’nın bakışlarıysa hüzünlü bir umudu yansıtıyor.

Yakın çekim, bazen hüznü ve dramı büyütüyor bazen de fotoğrafın genelinin gösterdiği dramdan kaçışa da yardımcı oluyor. Bu yakın çekimde Hindistan'a bağlı Nicobar Adası'ndan Port Blair'deki kampa götürülen çocuklar, tatlılıklarıyla felaketin dar aralığında bizi gülümsetiyor.

Tayland'da bir kız çocuğu, ailesinin sığındığı kampta temiz suyun tadını çıkarıyor. Associated Press Fotoğrafçısı Vincent Yu, bu anların en güzellerinden birini sunuyor ve 'o' an, kız çocuğunun bedenini bizimse yüreğimizi biraz olsun serinletiyor.

Almanya’nın Frankfurt kentinde bir adam köpeğini gezdiriyor.
Gökyüzü muhteşem renk kombinasyonlarıyla bezeli bir tablo sunuyor.​

05 Ocak 2005