12 Eylül 1980 askeri darbesinin üzerinden on yıllar geçti ama ağrısı sürüyor. Mağdurlar, sorumlular konuştu. O dönemde sıkıyönetim mahkemelerinin açtığı Dev-Yol ve Dev-Sol gibi davalar 30 yıl kadar sürdü. Bu arada hesaplaşma da başladı. Yine bir 12 Eylül günü, 2010’da yapılan Anayasa değişikliği referandumuyla askeri darbenin sorumlularının yargılanmasının önü de açıldı. Henüz dava açılmasa da yüzleşme ve hesaplaşma sürecine ilk adım atılmıştı. Velhasıl darbe sonrası ulusal iyileşme süreci öyle sancılı ve uzun ki darbenin tabiatı nesilleri etkiledi. Bu arada 12 Eylül kendi sanatını da yarattı. Döneme ilişkin kitaplar, filmler, diziler, besteler yazmakla bitecek gibi değil.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi de bu yıl, Başakşehir Belediyesi işbirliği ve Başbakanlık Tanıtma Fonu’nun katkılarıyla 23-30 Eylül tarihleri arasında İstanbul’da bir film festivali düzenliyor. Fakülte Dekanı Prof. Adem Sözüer, 12 Eylül’e denk gelen festivalde darbe filmlerine de geniş yer ayrıldığını söylüyor. Dünyada pek çok ülkede, farklı zamanlarda yaşanmış darbelerin konu edildiği, henüz gösterime girmemiş belgeseller ve ilaveten Türk yönetmenlerin çektiği filmler bu bölümde gösterilecek.
FESTİVALİN KONUKLARI
Rade Serbedzija
Eyes Wide Shut/ Gözü Tamamen Kapalı, Snatch/ Kapışma, Broken English/ Aşkın İngilizcesi ve Stigmata gibi önemli yapımlarda rol alan ünlü Hollywood yıldızı, Hırvat asıllı Rade Serbedzija, oğlu Danilo Serbedzija’nın yönetmenliğini yaptığı 72 Gün/ Sedamdeset i Dva Dana /72 Days isimli filmle birlikte, festivalin konukları arasında yer alacak.
Tom Waller
Butterfly Man, Ghost of Mae Nak, The Elephant King’in yapımcısı, De Warrenne Pictures’ın sahibi Tom Waller de konuklar arasında. Yapımcılığını üstlendiği Thomas Clay’in, Soi Cowboy isimli filmi Cannes Film Festival “Un Certain Regard’’ bölümünde gösterilmişti.
FESTİVALİN BÖLÜMLERİ
- Askıda Hukuk ve İnsan Hakları
- Adalet Terazisi
- Aşk ve Suç, Aşk ve Ceza
- Suç Hikâyeleri
- Panorama
- Kısa Film Yarışması
FESTİVAL FİLMLERİNDEN...
17 Saat
Yönetmen: Chema De La Peña
İspanya 2011
23-F, yasalara uygun hareket eden yeni hükümetin temellerinin sarsılmasına neden olan 17 saati, yani İspanya demokrasisinde yaşanan en uzun gecenin hikâyesini konu alıyor. İspanya’da 40 yıl süren askeri diktatörlük yönetiminin ardından demokrasiye geçiş sürecinin üzerinden sadece 3 yıl geçmiştir. Yönetimi ele geçirmeye kararlı askerlerden oluşan 200 kişilik bir grup meclis binasını basar ve 350 milletvekilini rehin alır. Ülkedeki tek ulusal TV kanalı bu haberi yayınladığında insanları korku sarar.
Soykırımla Yüzleşme
Yönetmen: David Aronowitsch, Staffan Lindberg
İsveç, Norveç, 2010 Belgesel
Soykırımla Yüzleşme, Kamboçya’da Kızıl Kmerler döneminde, (1975-1979 arası) Demokratik Kamboçya’nın Devlet Başkanlığı’nı yapmış Khieu Samphan’ın kişiliğine bir bakış. Film, eski bir liderin tutuklanmadan ve hakkında dava açılmadan önceki hayatını anlatıyor. Ayrıca, eski liderin Pol Pot ile olan yakın ilişkisi de irdeleniyor.
Kaçırma ve Ölüm
Yönetmen: Rafael Filippelli
Arjantin, Meksika, 2010
1970’li yıllarda Arjantin’de bir sabah, askeri üniforma giyen silahlı genç adamlar kıdemli kara kuvvetleri komutanını kaçırırlar ve onu bir kulübeye saklarlar. Kendisini kimin, hangi sebeple tutsak ettiğinden habersiz rehineyi duruşmasız yargılamaya karar verirler. Sert sorgu sırasında bu 2 politik ve ahlaki yaklaşım arasındaki zıtlığı ve çelişkiyi gözler önüne sermeye çalışan filmin devamında taraflardan birinin sonu gelecektir. Film, bugün Türkiye’de bile hissedilen hesaplaşmanın analizi gibi.
Kolorado Kid
Yönetmen: Andras B. Vagvolgyi
Macaristan, 2010
1959 yazında, hamal ve kumarbaz olan Béla Kreuzer tutuklanır. Önce bahislerdeki şüpheli eylemleri nedeniyle tutuklandığını düşünse de kısa zamanda 1956’daki devrimde yer aldığından tutuklandığı ortaya çıkar. Soruşturmada eski dostları kız arkadaşı gibi yüz çevirir. Güvenebileceği tek kişi hücre arkadaşıdır. Savcının idam cezası istemesine rağmen yargıç, Kreuzer’ı 15 yıllık hapis cezasına çarptırır. 1974’te dışarı çıktığında artık dünya eskisi gibi değildir.
Kinyarwanda
Yönetmen: Alrick Brown
Ruanda, ABD, 2011
1994’te Ruanda Soykırımı sırasında ülkenin en saygın Müslüman lideri olan Ruanda Müftüsü, Tutsilerin öldürülmesi sürecine Müslümanların katılmasını yasaklayan bir fetva verir. Ülke açık mezbahaya döndükçe, camiler, Müslümanlarla Hıristiyanların, Hutularla Tutsilerin bir araya gelerek birbirini korudukları sığınaklara dönüşür. Kinyarwanda, camiye sığınmış insanlarla kapılarını Tutsilere ve katliama katılmayı reddeden Hutulara açan imamların gerçek hikâyelerinin anlatıldığı bir film.
Sırra Kadem
Yönetmen: Muhammed Rıza Farzad
İran, 2010, 26’, Belgesel
8 Eylül 1979’da masum İranlıların devlet güçlerince katledilmesini konu alan bir belgesel. Sokağa çıkma yasağından bihaber insanların nasıl öldürüldüğünü gösteren bir dakikadan az dehşet verici görüntüler de içeriyor.
Film gösterimleri ve festival etkinliklerinin gerçekleşeceği salonlar
İÜ Hukuk Fakültesi 1. Amfi ve Doktora Salonları, İÜ İletişim Fakültesi Sinema Salonu, Beyoğlu Sineması, Bahçeşehir Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu, Nişantaşı City’s Sineması.