metalic
New member
- Katılım
- 18 May 2006
- Mesajlar
- 3,007
- Reaction score
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 119
Anayasa değişikliği tartışmalarının ardından Türkiye, Başbakan Erdoğan’ın eliyle yeni bir tartışma konusuna daha sahip artık: başkanlık sistemi. Geçtiğimiz günlerde bir TV programında, kendisine yöneltilen bir soru üzerine Erdoğan, “yepyeni bir anayasa ile halkımız bize bu yetkiyi verirse bunlar gündeme gelebilir” diyerek bir anlamda başkanlık sistemi tartışmalarının fitilini ateşlemiş oldu. O günden beri, medyada pek çok kişi bu konuda görüş belirtti; kimi başkanlık sistemini Türkiye’ye uygun bir model olarak nitelerken, kimi de bunun bir dikta rejimi ile sonuçlanacağı öngörüsüyle baştan karşı çıktı. AKP iktidarı boyunca hemen her konuda olduğu gibi bu konuda da tam bir ikiye ayrılma yaşandığını söylemek mümkün.
Medyada yapılan tartışmalarda gerek başkanlık sistemine sıcak bakanların gerekse karşıtlarının tezlerini desteklemek amacıyla sıklıkla başvurdukları örnek Amerika Birleşik Devletleri oldu. Mesele her iki tarafın Amerikan modelinden kendilerine uygun özellikleri kullanıp, olmayanları es geçmelerindedir. Bu bakımdan başkanlık sisteminin sağlıklı bir şekilde kamuoyuna aktarılmadığı ortadadır.
Açıktır ki, Başbakan Erdoğan hükümet etme anlamında şu an Amerikan Başkanından çok daha güçlüdür. Bugün kuvvetler ayrılığının iki ayağını oluşturan yasama ve yürütme iktidar partisinin kontrolündedir. Başbakan, mecliste sahip olduğu çoğunlukla herhangi bir uzlaşı çabası göstermeksizin kanun tekliflerini kabul ettirmekte, dilediği yasaları çıkartmakta, muhalefet tarafından şahsı ve milletvekilleri hakkında verilen gensoru önergelerini görüşmeye dahi aldırmamayı rahatlıkla başarabilmektedir. Bugün iktidar partisi ve başbakan o denli güçlüdür ki, son anayasa değişikliği tartışmalarında, toplumun belli bir bölümü, kuvvetler ayrılığının “henüz iktidarca kontrol altına alınamamış” kısmı olan yargının da denetim altına alınmaya çalışıldığı yönünde ciddi kaygılar taşımaktadır.
BİR AKP MİLLETVEKİLİ BUNU YAPABİLİR Mİ
Peki, Amerika’da durum nasıl? Bir defa Amerika’da başkanlar en güçlü zamanlarında dahi istedikleri kanunları, ödenekleri kolaylıkla Kongre’den ve Senato’dan geçirememişlerdir. Irak Savaşı sırasında ödenek çıkarmak için Bush’un nasıl manevralar yapmak zorunda kaldığı; Obama’nın sosyal güvenlik paketinin oylanması için nasıl propaganda yaptığı hala belleklerdedir. Başbakan’ın mevcut sistemi değiştirerek, yasama ve yürütme üzerindeki tam egemenliğini paylaşma ihtimali mantıklı geliyor mu size?
Amerikan sisteminde öyle katı bir denge&fren sistemi (checks and balances) vardır ki, bir başkan yeri gelir görevden alınmak üzere sorgulanır, yeri gelir dilediği kanunları meclislerde onaylatmak için vekillerle defalarca ikna toplantıları düzenlemek zorunda kalır. Buna kendi partisinin vekilleri de dâhildir. Dar bölge seçim sistemine göre seçilen vekiller başkanlar tarafından değil, direk seçmen tarafından belirlenip, seçildikleri için kendilerini halka sorumlu hissederler. Başkan partilerinden olsa bile, halkı karşılarına almazlar. Bugün Türkiye’de bir AKP milletvekilinin “ben seçmenime ne derim” diyerek başbakanın bir “ricasına” ret cevabı vermesi mümkün müdür?
Amerika’da federal yapı gereği, eyalet valilerini ve meclislerini halk seçer. Gerek seçim sırasında gerekse sonrasında başkanın işleyişe hiçbir şekilde müdahalesi söz konusu değildir. Valiler ve meclisler iç işlerindeki karar ve uygulamalarında hürdürler. Seçim kampanyası sırasında, valileri yardım kamyonlarının önüne oturtan ve partisi adına yardım dağıttıran anlayış, bu modeli içine sindirebilir mi sizce?
AMAÇ FEDERALİZM Mİ
Birkaç örnekte iki sistem arasında bir karşılaştırma yaptık. Görünen o ki, Türkiye’de Başbakan Amerikan Başkanı’ndan çok daha muktedirdir. O halde nedir, bir zamanlar Özal’ı, bugün de Erdoğan’ı parlamenter sistemi geliştirmek varken başkanlık sistemine iten sebep? Seçim sistemini değiştirmeden, kuvvetler ayrılığını keskinleştirmeden, yasama gücünü iki meclisli yapıya dönüştürüp, güç dağılımı yapmadan, federal yapıya geçmeden, sadece Başbakanı Başkan yapıp Cumhurbaşkanı’nın yerine koyarak Türk usulü Başkanlık sistemi yaratmak mı? Eğer istenen bu ise, sonuç, hiç kuşkunuz olmasın, dikta rejimidir. 20.yy Latin Amerika’sı bu yolla bolca diktatör üretmiştir.
Acaba başkanlık sistemi önerisinin ardında, henüz konuşulmayan bir federalizm fikri yatıyor olabilir mi? Amerikan modelinden hareketle, üniter yapının tasfiyesi ve federal yapıya dönülmesi gündeme getirilmek istenebilir mi? Erdoğan bir zamanlar “federalizm tartışılmalıdır” diyen Özal gibi kamuoyunu bu fikre ısıtmak istiyor olabilir mi? Peki ya açılımlar? Arka arkaya sahneye konan Kürt-Ermeni-Roman açılımlarının “federalizme geçiş” başlıklı bir perdesini izleyebilir miyiz yakında? 2012 seçimleri öncesinde bu yönde bir açılım gelirse hiç şaşırmayalım.
Ali Bilgenoğlu
::Kaynak::
