acil staj bilgisi lazım....
- Konbuyu başlatan ceyduy
- Başlangıç tarihi
FABRİKA ORGANİZASYON
İşletme Kavramı : Malların veya hizmetlerin üretildiği ve pazarlandığı her yerde işletme faaliyetleri söz konusudur. Mallar ve hizmetler işletmelerde yaratılır. İşletmeler tarafından malların ve hizmetlerin pazarlanması sağlanır.
İşletmeler, iktisadi mallar veya hizmetler üretirler ve pazarlar. İktisadi malların ve hizmetlerin iki özelliği vardır.
• Birincisi insanların ihtiyaçlarını giderme niteliğinin bulunması, yani başka bir deyişle faydalı olmalı
• İkincisi ise kıt olmalıdır.
Ekmek, kalem, bina, demir gibi somut maddeler iktisadi hizmetlerdir.hava deniz suyu doğada bol miktarda bulunduklarından iktisadi mal değildirler. Öyleyse iktisadi mal ve hizmetler genellikle üretim faaliyeti sonucu ortaya çıkar. Üretim yapmak içinde üretim elemanları ; emek, doğa ve sermaye bir araya getirilmelidir. İşletmeler genellikle kar elde etmek için kurulup, işletilirler. Kar amacı yanında başka amaçların, sözgelimi ; sosyal amaçların ön görüldüğü işletmelerde vardır.
Teşebbüs Kavramı : Çoğu kez işletme terimi ile teşebbüs terimi aynı anlamda kullanılır. İşletme ile teşebbüs arasında ayrım yapanlar, teşebbüsü işletmeye göre daha geniş bir varlık sayarlar. Bu görüşe göre işletme teknik bir birimdir. Fabrika, büro, atölye ve mağaza gibi teşebbüs mali ve hukuki bir birimdir.
Müteşebbüs Kavramı : Neyin üretileceğine, üretilen malların kime satılacağına, çeşitli işlerin kimler tarafından yapılacağına, maların ne zaman üretileceğini, ne miktarda para harcanıp ne miktarda gelir elde edileceğine bir kişi yada bir grup kişi karar vermelidir. İktisadi kaynaklar etkili bir işletme biçimine sokulmalıdır. Bu müteşebbisin (işadamı, girişimci) görevidir.
Müteşebbis : Mal veya hizmet üretmek veya pazarlamak üzere sahip olduğu sermayeyi (kapitali – varlığı) tehlikeye koyar veya başkalarının sermayesinden yararlanır. Tek başına kendi emeğini kullanacağı gibi başkalarının emeğini de satın alarak çalışır.
Yönetici : Müteşebbis gibi üretim elemanlarını ele geçirip bunları mal veya hizmet üretimi için kullanan kişidir. Yöneticinin müteşebbisten ayrıcalığı işletme faaliyetlerinden elde edilen karın sahibi olmaması ve zararlara katlanmamasıdır. İşletme sahibine karşı sorumludur. Kendisini işe alan kişi tarafından denetlenir.
İşletme Yönetimi : İşletme yönetimi belirli bir amaca ulaşmak için insanların faaliyetlerini planlamak, örgütlemek, düzenlemek, yöneltmek ve denetlemek diye tanımlanır. İşletmede insanların faaliyetleri yanında daha başka faaliyetlerinde bulunduğu unutulmamalıdır. Finansal konuda temel sorun, insanların değil para ve kaynakların yönetimidir. Özellikle bazı imalat işletmelerinin yönetiminde birçok imalat aracının ve gerecinin ele geçirilmesi, düzenlenmesi ve denetimi ile uğraşmak gerekir. Kısacası işletme yönetiminde insan ile insan ilişkileri kadar insan ile makinalar arasındaki ilişkilerde önemlidir.
İŞLETME YÖNETİMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
1) İşletme politika ve amaçlarını kararlaştırır. Karalaştırılan politika ve amaçlar faaliyetlerine yol gösterir. Yani işletme faaliyetleri bir plana bağlanır.
2) Örgüt kurar. Planı uygulamak için yapılacak işler belirlenir. İşleri yapacaklar görevlendirilir. Yapılacak işler ile görevliler arasında ilişkiler kurulur
3) Kaynaklar ele geçirilir. Planı uygulamaya koymak için yöneticiler, iş görenler, bina, araç ve gereçler sağlanır.
4) Sağlanan kaynakları hazırlanan ayrıntılı programa göre faaliyete geçirir ve faaliyetleri denetler.
İŞLETMENİN AMAÇLARI
1) Kar
2) Topluma hizmet
3) İşletmenin yaşamını sürekli kılma
Kar : Bir işletmenin belirli bir süredeki gelirlerinin aynı süredeki giderlerinden fazla olan kısmıdır.
Özel Amaçlar
1) Sürekli olarak tüketicilere daha iyi ve kaliteli mal ve hizmet sunmak ya da ucuza mal edip ucuza satmak
2) İşletmede çalışanlara iyi ücret ödemek
3) Topluma veya devlete hizmet etmek
4) İşletmede çalışmayı sürekli kılma
İŞLETMELERİN TÜRLERİ
1) Tüketicilerin çeşidine göre
a. Başka işletmeler için mal üreten işletmeler
b. En son tüketiciler için mal üreten işletmeler
2) Ürettikleri mal ve hizmet çeşidine göre
a. Dayanıklı mallar üreten işletmeler
b. Dayanıksız mallar üreten işletmeler
3) Özel araçlarını mülkiyetine göre
a. Özel İşletmeler : Genellikle sermayenin tamamı veya büyük bir bölümü özel kişilerindir.
b. Kamu İşletmeleri : Sermayenin tamamı veya büyük bir bölümü kamu tüzel kişilere ait olan işletmelerdir.
c. Karma İşletmeler : Özel kişiler ile kamu tüzel kişilerin birlikte kurdukları işletmelerdir.
d. Yabancı İşletmeler : Tamamen yabancı sermaye sahiplerinin özel sermaye sahipleri veya kamu kurumları ile işbirliği yaparak kurduğu işletmeler.
İŞLETME FONKSİYONLARI
İşletmelerin yerine getirdikleri fonksiyonlar çeşitlidir. Bazı fonksiyonlar çeşitlidir. Bazı fonksiyonlar bütün işletmeler için geçerlidir. Bazıları belirli tür işletmeler için geçerlidir.
1) Genel Fonksiyon
Yönetim
2) Türsel Fonksiyon
a. Temel Fonksiyonlar
Pazarlama
Üretim
b. Kolaylaştırıcı Fonksiyonlar
Finans
Personel
3) Destekleyici Fonksiyon
Muhasebe
Araştırma - Geliştirme
Halkla İlişkiler
Genel işletme fonksiyonun özelliği türsel fonksiyonlar üzerinde egemen bir rolü olması, tek tek bunların hepsini etkilemesi ve birleştirici nitelik taşımasıdır.
Türsel işletme fonksiyonları işletmenin türüne bağlı fonksiyonlardır. Bir endüstri işletmesinde mal üretimi ve üretilen mallar pazarlamanın temel fonksiyonlarıdır. Destekleyici fonksiyonlar işletmenin işleyişine ve iyileştirmesine ilişkin fonksiyonlardır.
İŞLETMENİN ÇEVRESİ
İşletme malların ve hizmetlerin üretimi ve pazarlaması için faaliyette bulunur. Aynı zamanda işletme toplumu oluşturan çevre koşulları içinde yer alır. İşletme ile toplum arasında iki yönlü ilişki söz konusudur. Yani işletmenin toplumdan, toplumunda işletmeden istekleri vardır. Bu ilişkilerin tümü işletmenin çevre koşullarını oluşturur. Çevre koşulları ülkeden ülkeye göre değişir.
1) Toplumsal Yapı : Bir toplumda toplum üyelerinin çeşitli kurumlar karşısındaki davranışları kurumların faaliyetlerini etkiler. Bu davranışları biçimlendiren güç toplumun inançları ve düşünceleridir. Yani kısacası felsefesidir. Bir işletme sahibinin veya yöneticisinin felsefesi işletmenin örgüt biçimini ve yönetimini büyük ölçüde etkiler. Örneğin eğitim öğretim işletmeleri toplumu etkiler. Toplum üyelerinin ulaştıkları öğretim düzeyi ile toplumdaki kurumlardan istedikleri arasında ilişki vardır.
2) Hukuki ve Politik Koşullar : Hukuk toplum üyelerinin haklarını ve toplumsal sorumluluklarını belirli toplum düzeyini sağlama amacı güder. Düzenleyici faaliyet türüne göre hukuk iki ana bölüme ayrılır.
a) Kamu Hukuku : Devlet ile fertler arasındaki ilişkileri düzenler.
b) Özel Hukuk : Genel olarak vatandaşlar toplumsal davranışları düzenleyen bütün hukuk dalları ile ilgilidirler. İşletmeler genellikle özel hukuk bölümüne giren hukuk dalları ile ilgilidir. İşletmeleri ilgilendiren hukuk dalları işletmelerin toplumla öteki işletmelerle ve devletle olan ilişkilerindeki haklarını ve sorumluluklarını belirler.
3) İktisadi Sistem ve Yapı : İşletmelerin faaliyetlerini biçimlendirir. 3. faktör ülkenin iktisadi yapısıdır. Serbest iktisadi düzenin geçerli olduğu ülkelerde tüketiciler satın alacakları malları ve hizmetleri seçme hakkına sahiptir. Bu yapının mevcut olduğu ülkelerde işletmeler arasında rekabet vardır. Rekabetin derecesi işletmenin içinde yer aldıkları endüstri dallarına göre değişebilir. Rekabetin derecesini belirlemek için iki uç olan tam rekabet ile tekelin özelliklerini açıklamakta yarar vardır.
Tam Rekabetin Özellikleri
1) Çok sayıda üreticiler aynı cins malları üretirler ve çok sayıda tüketicilere satarlar.
2) Satın alanlar ile üretenler en iyi biçimde bilgili kılınırlar.
3) Satın alanlar ile satıcılar arasında gizli veya özel anlaşmalar yoktur.
4) Satın alanlar ve satanlar kendi çıkarlarını göz önünde tutarlar.
5) Mallar arasında ayrım yoktur.
Tekelciliğin Özellikleri
1) Tek bir satıcı ve çok sayıda tüketici vardır.
2) Pazardaki arzı ve fiyatları tek satıcı kontrol eder.
3) Satıcı için elde edeceği kar önemlidir.
Pazarlama kavramı : Pazarlama malların ve hizmetlerin üreticilerden tüketicilere doğru hareketini sağlayan çeşitli faaliyetlerin toplamıdır. Yani malların üretimine geçilmeden önce tüketicileri çeşitli yönleriyle tanımak amacıyla pazarlama araştırması yapılmalıdır. Ayrıca malın satış işlemi tamamlandıktan sonra tüketicilerin ne ölçüde tatmin oldukları incelenmeli ve mala bağlı hizmetler yerine getirilmelidir.
Pazar : Satın alma gücü ve isteği olan insanlardan oluşur. Veya arz ve talebin fiyatı kararlaştırmak üzere faaliyette bulunduğu alandır.
FABRİKA KURULUŞ ÇALIŞMALARI
KURULACAK SANAYİYE ETKİ EDEN ETMENLER
FABRİKA KURULUŞ ÇALIŞMALARININ ÖZÜ AŞAĞIDAKİ SORULARIN CEVAPLANDIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ
- Ne yapacağız
- Nerede yapacağız
- Kime yapacağız
- Niçin yapacağız
- Nasıl yapacağız
- Ne zaman yapacağız
BİR FABRİKA KURULUŞ PLANLAMASINDA YAPILAN İŞLERİN TOPLU OLARAK GÖSTERİLİŞİ
FABRİKA KURULUŞ ÇALIŞMALARININ ÖNEM VE KAPSAMI
Günümüzde ülkelerin büyüklükleri ekonomik güçleri ile karşılaştırılmaktadır. Ülke ekonomilerine yön veren en önemli etkenlerde biri yatırımlar olmaktadır. Yatırımları yerinde yapılmış ülkelerde ekonomi gelişmekte, bunun sonucu toplumun yaşam çizgileri değişmektedir. Üretim kaynakları sınırlı olduğuna göre bunların en ekonomik biçimde değerlendirilmeleri gerekir. Bu nedenle en yararlıya yönelik bir karar verilebilmesi için girişimin çok boyutlu bir görüş uzayında yapılması gerekmektedir.
Pazar Araştırması : Pazar araştırması malların ve hizmetlerin üreticiden tüketiciye geçmesi ile ilgili problemlere ait tüm verilerin toplanması ve analizi olarak tanımlanmaktadır.
Talep Tahmini : Ekonomide tüm çarklar tüketicilerin taleplerini karşılamak için dönmektedir. Üretici bu talebi karşılayarak kar sağlamaktadır. Bir proje çalışmasının odak noktası tüketici talebini doğru tahmin etmesidir. Eğer talep tahmininde yanılmışsa fabrikamız nedenle teknik çalışırsa çalışsın istediğimize ulaşmamız mümkün değildir.
A ) Talep Tahmininde Toplanacak Bilgiler
1) Üretilecek malın kullanım yerleri ve özellikleri
2) İstatistik seriler;
Sözü edilen malın geçmiş on veya daha fazla yılı kapsayan yurtiçi üretim, tüketim, stok, ithalat ve ihracat serileri, dünyada bu malı üreten başlıca ülkelerin üretim, ihracat ve fiyat serileri, gayri safi milli hasıla, kişi başına gelir ve fiyat endeksleri
3) Tüketicilerin tip ve özellikleri
4) Geçmiş döneme ait diğer firmaların maliyetleri
5) Arz kaynakları
6) Rakip mal ve hizmetlerin durumları
7) Hükümetin iktisadi politikası
B ) Talep Tahmin Yöntemleri
1) İstatistik yöntemler
2) Barometrik yöntemler
3) Ekonometrik yöntemler
FABRİKA YERİ SEÇİMİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER
1) Hammadde
a. Evsafı
b. Temim imkanları
c. Maliyeti
d. Taşıma giderleri
2) İşçilik
a. Kalitesi
b. Ücreti
c. Temin imkanları
d. Kültürel şartlar
e. Sosyal tesis ve konut giderleri
f. Hayat standardı
3) Sermaye
a. Temin imkanı
b. Faiz hadleri
c. Belli bir bölgede devletin kredi vermesi
d. Bölge halkının imkan ve arzusu
4) Enerji
a. Temin imkanları
b. Kalite ve fiyatı
c. Sarf edilen enerji miktarı
d. Uygunluğu
5) Ulaştırma
a. İmkanları
b. Giderleri
6) Pazar sahası
a. Tüketiciye yakınlık
b. Mamulün cinsi
c. Tüketiciye ulaşabilme imkanı
d. Satış imkanı ve giderleri
e. Tüketicinin zevki ve uygunluk
7) Su
a. Temin imkanları
b. Sanayi bünyesine göre su ihtiyacı ve kalitesi
c. Maliyeti
d. İklim
8) İklim
a. İşçi prodüktivitesine tesiri
b. Fabrika kapasitesine tesiri
c. Mamul maliyetine tesiri
d. Ulaşım zorluklarının doğması
e. Isıtma tesisat giderleri
f. Bina inşaat giderleri
g. Havalandırma (soğutma) giderleri
9) Sanayi toplama bölgelerinin avantajları
a. Sermaye temini imkanları
b. Sanayi atıklarını kıymetlendirme imkanı
c. Ulaşımın gelişmiş olması
d. Sosyal konut ve tesis problemi
e. Tamir, bakım, yedek parça kolaylığı
f. Aynı sanayi dalında olanlarla yardımlaşma imkanı
10) Arazi, inşaat ve kira giderleri
a. Arazinin kıymeti, arazi fiyatları
b. Kurulacak tesisin inşaat kolaylığı
c. Kira durumu
d. Gelecekteki tevsi at için yer bulabilme
11) Rekabet durumu
12) Reklam ve gösteriş imkanları
a. Fabrikanın muhitte olması (gösteriş bakımından)
b. Reklam imkanları
c. Reklam giderleri
13) Mahalli vergi ve resimler
14) Emniyet giderleri
a. Tabii afetlerden korunma giderleri
b. Bölgede olan mahalli polis teşkilatı
15) Devletin iskan politikası
16) Jeolojik faktörler
a. Deprem bölgesinde olması
b. Arazi kayma ihtimalinin bulunması ve arazinin durumu
17) Askeri tehlike
18) Müteşebbisin şahsi arzusu
19) Tüketim alışkanlıkları
20) Yabancı sermayeyi çekmek için sağlanan yararlar
a. Kar transferi kolaylıları
b. Vergi muafiyeti
c. Hammadde ve yarı mamul ithal kolaylıkları
d. Yabancı sermayenin yerli sanayi ile rekabeti
21) Kuruluş yeri değişiklikleri
YER SEÇİMİNDE UYGULANACAK STRATEJİ
Şehre yakınlık veya uzaklığa dayalı 3 ayrı yol takip edilmesi mümkündür.
a. Şehir içinde bir yerin seçimini zorlayan sebepler
1) Özel veya kalifiye iş gücü gerekliliği
2) Üretim müessesesinin şehir imkanlarına muhtaç olması
3) Tesise çok katlı binaların gerekliliği
4) Şehrin sahip olduğu ulaştırma hizmetlerinin varlığı
5) Bazı hizmet mallarının şehir içinde sağlanması zorunluluğu
b. Belediye sınırları dışında şehre yakın bir bölgede tercihini zorlayan sebepler
1) Yarı kalifiye veya kadın işçilerin çokluğu
2) Şehir içinde belediye vergilerinin ve sigorta primlerinin yüksekliği
3) İşgücünün fabrika yakınlarında ikameti zorunluluğu
4) Şehir imkanlarından fazla uzak olmama zorunluluğu
c. Kırsal bir bölgenin tercihini zorlayan sebepler
1) Tesisin büyük arazi gerektirmesi
2) İhtiyaç duyulan işgücünün büyük bir bölümüne gerek duyulmadığı
3) Arazi vergilerinin düşük olmasının gerekli görülmesi
4) Patlayıcı maddeler cephane ve mühimmat gibi tehlikeli mamuller üzerinde üretim yapılması
5) Üretim prosesinin ışın, yangın veya patlama ihtimali gibi tehlikelerin arz etmesi
NOT : Şehir içi, şehir kenarı ve şehir dışı yerlerinin merkezden itibaren uzaklıkları;
a. Şehir içi : 17 km’den daha yakın yerler
b. Şehir kenarı : 17-25 km içerisinde yerler
c. Şehir dışı : 25 km’den daha uzak olan bölgelerdir.
Su İhtiyacı : Özellikle bazı endüstrilerde bol suya ihtiyaç vardır. Kağıt, kauçuk, deri gibi endüstrilerde suyun önemi çoktur.
1 ton üretim Su ihtiyacı
Brom (Br) (5.000.000 galon) veya 20.000 m3
Sentetik kauçuk ( 600.000 galon) veya 2.400 m3
Alüminyum (Al) ( 320.000 galon) veya 1.280 m3
Suni elyaf ( 200.000 galon) veya 800 m3
Çelik ( 65.000 galon) veya 260 m3
1 KW h ( 6.000 galon) veya 24 m3
Kok ( 3.600 galon) veya 14 m3
1 varil petrol rafine etme ( 700 galon) veya 2,8 m3
1 varil bira ( 470 galon) veya 2 m3
1 galon = 4 lt = 1/250m3
3 türlü kaynaktan su temin edilir.
a. Göl, ırmak, dere gibi yeryüzü suları
b. Kaynak, kuyu, yer altı suları
c. Yağmur suları
Galon İngiliz hacim ölçüsüdür. 250 galon = 1m3 1 galon = 4lt
İşgücü : İşgücü ihtiyacı söz konusu olduğu zaman düz işçiden, en kalifiye işçiye kadar değişen kavramla karşılaşırız. Öyleyse işgücünün yer seçimi faktörü üzerindeki etkisine değinilirken mutlaka eğitilmiş işçileri anlamalıyız. Bununla beraber işgücünün büyük bir şehirde sağlanması genel bir kural olarak işgücünün fabrikaya 30 km daha uzak mesafelerden sağlanabileceğini düşünmemek gerekir. Aksi taktirde firmanın fabrikaya yakın bir bölgede kendi işçilerinin oturmasını sağlamak zorundadır.
Bir bölgenin ne miktar işgücü sağlayacağını hesaplarken o bölgeden mevcut nüfusun %5 ine veya faal nüfusun %20 sinin istihdam edilmesini esas olarak hesaba katılmalıdır. Genellikle ücret toplam maliyetin 1/6 sı ile 1/3 ünü teşkil eder.
Taşıma : Genel olarak taşımaya ayrılan payın maliyetin %1 i kadar ayrıldığı kabul edilir. Fakat özel üretim dışında bu yüzde %1-4 arasında değişir. Çimento, seramik, tuğla gibi işletmelerde bu % maliyetin %20 sine kadar yükselebilir.
TAŞIMA İMKANLARI
a. Demiryolu
b. Deniz yolu
c. Kara yolu
d. Hava yolu
e. Çeki hayvanları
f. Kayış, kablo, raylı gibi çeşitli konveyörler
g. İnsan taşımacılığı
h. Arabalı ve bisikletli
i. Enerji nakleden kablolar
j. Telekomünikasyon
http://www.badongo.com/file/2202899
http://www.badongo.com/file/2202899
http://www.badongo.com/file/2202899
İşletme Kavramı : Malların veya hizmetlerin üretildiği ve pazarlandığı her yerde işletme faaliyetleri söz konusudur. Mallar ve hizmetler işletmelerde yaratılır. İşletmeler tarafından malların ve hizmetlerin pazarlanması sağlanır.
İşletmeler, iktisadi mallar veya hizmetler üretirler ve pazarlar. İktisadi malların ve hizmetlerin iki özelliği vardır.
• Birincisi insanların ihtiyaçlarını giderme niteliğinin bulunması, yani başka bir deyişle faydalı olmalı
• İkincisi ise kıt olmalıdır.
Ekmek, kalem, bina, demir gibi somut maddeler iktisadi hizmetlerdir.hava deniz suyu doğada bol miktarda bulunduklarından iktisadi mal değildirler. Öyleyse iktisadi mal ve hizmetler genellikle üretim faaliyeti sonucu ortaya çıkar. Üretim yapmak içinde üretim elemanları ; emek, doğa ve sermaye bir araya getirilmelidir. İşletmeler genellikle kar elde etmek için kurulup, işletilirler. Kar amacı yanında başka amaçların, sözgelimi ; sosyal amaçların ön görüldüğü işletmelerde vardır.
Teşebbüs Kavramı : Çoğu kez işletme terimi ile teşebbüs terimi aynı anlamda kullanılır. İşletme ile teşebbüs arasında ayrım yapanlar, teşebbüsü işletmeye göre daha geniş bir varlık sayarlar. Bu görüşe göre işletme teknik bir birimdir. Fabrika, büro, atölye ve mağaza gibi teşebbüs mali ve hukuki bir birimdir.
Müteşebbüs Kavramı : Neyin üretileceğine, üretilen malların kime satılacağına, çeşitli işlerin kimler tarafından yapılacağına, maların ne zaman üretileceğini, ne miktarda para harcanıp ne miktarda gelir elde edileceğine bir kişi yada bir grup kişi karar vermelidir. İktisadi kaynaklar etkili bir işletme biçimine sokulmalıdır. Bu müteşebbisin (işadamı, girişimci) görevidir.
Müteşebbis : Mal veya hizmet üretmek veya pazarlamak üzere sahip olduğu sermayeyi (kapitali – varlığı) tehlikeye koyar veya başkalarının sermayesinden yararlanır. Tek başına kendi emeğini kullanacağı gibi başkalarının emeğini de satın alarak çalışır.
Yönetici : Müteşebbis gibi üretim elemanlarını ele geçirip bunları mal veya hizmet üretimi için kullanan kişidir. Yöneticinin müteşebbisten ayrıcalığı işletme faaliyetlerinden elde edilen karın sahibi olmaması ve zararlara katlanmamasıdır. İşletme sahibine karşı sorumludur. Kendisini işe alan kişi tarafından denetlenir.
İşletme Yönetimi : İşletme yönetimi belirli bir amaca ulaşmak için insanların faaliyetlerini planlamak, örgütlemek, düzenlemek, yöneltmek ve denetlemek diye tanımlanır. İşletmede insanların faaliyetleri yanında daha başka faaliyetlerinde bulunduğu unutulmamalıdır. Finansal konuda temel sorun, insanların değil para ve kaynakların yönetimidir. Özellikle bazı imalat işletmelerinin yönetiminde birçok imalat aracının ve gerecinin ele geçirilmesi, düzenlenmesi ve denetimi ile uğraşmak gerekir. Kısacası işletme yönetiminde insan ile insan ilişkileri kadar insan ile makinalar arasındaki ilişkilerde önemlidir.
İŞLETME YÖNETİMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
1) İşletme politika ve amaçlarını kararlaştırır. Karalaştırılan politika ve amaçlar faaliyetlerine yol gösterir. Yani işletme faaliyetleri bir plana bağlanır.
2) Örgüt kurar. Planı uygulamak için yapılacak işler belirlenir. İşleri yapacaklar görevlendirilir. Yapılacak işler ile görevliler arasında ilişkiler kurulur
3) Kaynaklar ele geçirilir. Planı uygulamaya koymak için yöneticiler, iş görenler, bina, araç ve gereçler sağlanır.
4) Sağlanan kaynakları hazırlanan ayrıntılı programa göre faaliyete geçirir ve faaliyetleri denetler.
İŞLETMENİN AMAÇLARI
1) Kar
2) Topluma hizmet
3) İşletmenin yaşamını sürekli kılma
Kar : Bir işletmenin belirli bir süredeki gelirlerinin aynı süredeki giderlerinden fazla olan kısmıdır.
Özel Amaçlar
1) Sürekli olarak tüketicilere daha iyi ve kaliteli mal ve hizmet sunmak ya da ucuza mal edip ucuza satmak
2) İşletmede çalışanlara iyi ücret ödemek
3) Topluma veya devlete hizmet etmek
4) İşletmede çalışmayı sürekli kılma
İŞLETMELERİN TÜRLERİ
1) Tüketicilerin çeşidine göre
a. Başka işletmeler için mal üreten işletmeler
b. En son tüketiciler için mal üreten işletmeler
2) Ürettikleri mal ve hizmet çeşidine göre
a. Dayanıklı mallar üreten işletmeler
b. Dayanıksız mallar üreten işletmeler
3) Özel araçlarını mülkiyetine göre
a. Özel İşletmeler : Genellikle sermayenin tamamı veya büyük bir bölümü özel kişilerindir.
b. Kamu İşletmeleri : Sermayenin tamamı veya büyük bir bölümü kamu tüzel kişilere ait olan işletmelerdir.
c. Karma İşletmeler : Özel kişiler ile kamu tüzel kişilerin birlikte kurdukları işletmelerdir.
d. Yabancı İşletmeler : Tamamen yabancı sermaye sahiplerinin özel sermaye sahipleri veya kamu kurumları ile işbirliği yaparak kurduğu işletmeler.
İŞLETME FONKSİYONLARI
İşletmelerin yerine getirdikleri fonksiyonlar çeşitlidir. Bazı fonksiyonlar çeşitlidir. Bazı fonksiyonlar bütün işletmeler için geçerlidir. Bazıları belirli tür işletmeler için geçerlidir.
1) Genel Fonksiyon
Yönetim
2) Türsel Fonksiyon
a. Temel Fonksiyonlar
Pazarlama
Üretim
b. Kolaylaştırıcı Fonksiyonlar
Finans
Personel
3) Destekleyici Fonksiyon
Muhasebe
Araştırma - Geliştirme
Halkla İlişkiler
Genel işletme fonksiyonun özelliği türsel fonksiyonlar üzerinde egemen bir rolü olması, tek tek bunların hepsini etkilemesi ve birleştirici nitelik taşımasıdır.
Türsel işletme fonksiyonları işletmenin türüne bağlı fonksiyonlardır. Bir endüstri işletmesinde mal üretimi ve üretilen mallar pazarlamanın temel fonksiyonlarıdır. Destekleyici fonksiyonlar işletmenin işleyişine ve iyileştirmesine ilişkin fonksiyonlardır.
İŞLETMENİN ÇEVRESİ
İşletme malların ve hizmetlerin üretimi ve pazarlaması için faaliyette bulunur. Aynı zamanda işletme toplumu oluşturan çevre koşulları içinde yer alır. İşletme ile toplum arasında iki yönlü ilişki söz konusudur. Yani işletmenin toplumdan, toplumunda işletmeden istekleri vardır. Bu ilişkilerin tümü işletmenin çevre koşullarını oluşturur. Çevre koşulları ülkeden ülkeye göre değişir.
1) Toplumsal Yapı : Bir toplumda toplum üyelerinin çeşitli kurumlar karşısındaki davranışları kurumların faaliyetlerini etkiler. Bu davranışları biçimlendiren güç toplumun inançları ve düşünceleridir. Yani kısacası felsefesidir. Bir işletme sahibinin veya yöneticisinin felsefesi işletmenin örgüt biçimini ve yönetimini büyük ölçüde etkiler. Örneğin eğitim öğretim işletmeleri toplumu etkiler. Toplum üyelerinin ulaştıkları öğretim düzeyi ile toplumdaki kurumlardan istedikleri arasında ilişki vardır.
2) Hukuki ve Politik Koşullar : Hukuk toplum üyelerinin haklarını ve toplumsal sorumluluklarını belirli toplum düzeyini sağlama amacı güder. Düzenleyici faaliyet türüne göre hukuk iki ana bölüme ayrılır.
a) Kamu Hukuku : Devlet ile fertler arasındaki ilişkileri düzenler.
b) Özel Hukuk : Genel olarak vatandaşlar toplumsal davranışları düzenleyen bütün hukuk dalları ile ilgilidirler. İşletmeler genellikle özel hukuk bölümüne giren hukuk dalları ile ilgilidir. İşletmeleri ilgilendiren hukuk dalları işletmelerin toplumla öteki işletmelerle ve devletle olan ilişkilerindeki haklarını ve sorumluluklarını belirler.
3) İktisadi Sistem ve Yapı : İşletmelerin faaliyetlerini biçimlendirir. 3. faktör ülkenin iktisadi yapısıdır. Serbest iktisadi düzenin geçerli olduğu ülkelerde tüketiciler satın alacakları malları ve hizmetleri seçme hakkına sahiptir. Bu yapının mevcut olduğu ülkelerde işletmeler arasında rekabet vardır. Rekabetin derecesi işletmenin içinde yer aldıkları endüstri dallarına göre değişebilir. Rekabetin derecesini belirlemek için iki uç olan tam rekabet ile tekelin özelliklerini açıklamakta yarar vardır.
Tam Rekabetin Özellikleri
1) Çok sayıda üreticiler aynı cins malları üretirler ve çok sayıda tüketicilere satarlar.
2) Satın alanlar ile üretenler en iyi biçimde bilgili kılınırlar.
3) Satın alanlar ile satıcılar arasında gizli veya özel anlaşmalar yoktur.
4) Satın alanlar ve satanlar kendi çıkarlarını göz önünde tutarlar.
5) Mallar arasında ayrım yoktur.
Tekelciliğin Özellikleri
1) Tek bir satıcı ve çok sayıda tüketici vardır.
2) Pazardaki arzı ve fiyatları tek satıcı kontrol eder.
3) Satıcı için elde edeceği kar önemlidir.
Pazarlama kavramı : Pazarlama malların ve hizmetlerin üreticilerden tüketicilere doğru hareketini sağlayan çeşitli faaliyetlerin toplamıdır. Yani malların üretimine geçilmeden önce tüketicileri çeşitli yönleriyle tanımak amacıyla pazarlama araştırması yapılmalıdır. Ayrıca malın satış işlemi tamamlandıktan sonra tüketicilerin ne ölçüde tatmin oldukları incelenmeli ve mala bağlı hizmetler yerine getirilmelidir.
Pazar : Satın alma gücü ve isteği olan insanlardan oluşur. Veya arz ve talebin fiyatı kararlaştırmak üzere faaliyette bulunduğu alandır.
FABRİKA KURULUŞ ÇALIŞMALARI
KURULACAK SANAYİYE ETKİ EDEN ETMENLER
FABRİKA KURULUŞ ÇALIŞMALARININ ÖZÜ AŞAĞIDAKİ SORULARIN CEVAPLANDIRILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ
- Ne yapacağız
- Nerede yapacağız
- Kime yapacağız
- Niçin yapacağız
- Nasıl yapacağız
- Ne zaman yapacağız
BİR FABRİKA KURULUŞ PLANLAMASINDA YAPILAN İŞLERİN TOPLU OLARAK GÖSTERİLİŞİ
FABRİKA KURULUŞ ÇALIŞMALARININ ÖNEM VE KAPSAMI
Günümüzde ülkelerin büyüklükleri ekonomik güçleri ile karşılaştırılmaktadır. Ülke ekonomilerine yön veren en önemli etkenlerde biri yatırımlar olmaktadır. Yatırımları yerinde yapılmış ülkelerde ekonomi gelişmekte, bunun sonucu toplumun yaşam çizgileri değişmektedir. Üretim kaynakları sınırlı olduğuna göre bunların en ekonomik biçimde değerlendirilmeleri gerekir. Bu nedenle en yararlıya yönelik bir karar verilebilmesi için girişimin çok boyutlu bir görüş uzayında yapılması gerekmektedir.
Pazar Araştırması : Pazar araştırması malların ve hizmetlerin üreticiden tüketiciye geçmesi ile ilgili problemlere ait tüm verilerin toplanması ve analizi olarak tanımlanmaktadır.
Talep Tahmini : Ekonomide tüm çarklar tüketicilerin taleplerini karşılamak için dönmektedir. Üretici bu talebi karşılayarak kar sağlamaktadır. Bir proje çalışmasının odak noktası tüketici talebini doğru tahmin etmesidir. Eğer talep tahmininde yanılmışsa fabrikamız nedenle teknik çalışırsa çalışsın istediğimize ulaşmamız mümkün değildir.
A ) Talep Tahmininde Toplanacak Bilgiler
1) Üretilecek malın kullanım yerleri ve özellikleri
2) İstatistik seriler;
Sözü edilen malın geçmiş on veya daha fazla yılı kapsayan yurtiçi üretim, tüketim, stok, ithalat ve ihracat serileri, dünyada bu malı üreten başlıca ülkelerin üretim, ihracat ve fiyat serileri, gayri safi milli hasıla, kişi başına gelir ve fiyat endeksleri
3) Tüketicilerin tip ve özellikleri
4) Geçmiş döneme ait diğer firmaların maliyetleri
5) Arz kaynakları
6) Rakip mal ve hizmetlerin durumları
7) Hükümetin iktisadi politikası
B ) Talep Tahmin Yöntemleri
1) İstatistik yöntemler
2) Barometrik yöntemler
3) Ekonometrik yöntemler
FABRİKA YERİ SEÇİMİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER
1) Hammadde
a. Evsafı
b. Temim imkanları
c. Maliyeti
d. Taşıma giderleri
2) İşçilik
a. Kalitesi
b. Ücreti
c. Temin imkanları
d. Kültürel şartlar
e. Sosyal tesis ve konut giderleri
f. Hayat standardı
3) Sermaye
a. Temin imkanı
b. Faiz hadleri
c. Belli bir bölgede devletin kredi vermesi
d. Bölge halkının imkan ve arzusu
4) Enerji
a. Temin imkanları
b. Kalite ve fiyatı
c. Sarf edilen enerji miktarı
d. Uygunluğu
5) Ulaştırma
a. İmkanları
b. Giderleri
6) Pazar sahası
a. Tüketiciye yakınlık
b. Mamulün cinsi
c. Tüketiciye ulaşabilme imkanı
d. Satış imkanı ve giderleri
e. Tüketicinin zevki ve uygunluk
7) Su
a. Temin imkanları
b. Sanayi bünyesine göre su ihtiyacı ve kalitesi
c. Maliyeti
d. İklim
8) İklim
a. İşçi prodüktivitesine tesiri
b. Fabrika kapasitesine tesiri
c. Mamul maliyetine tesiri
d. Ulaşım zorluklarının doğması
e. Isıtma tesisat giderleri
f. Bina inşaat giderleri
g. Havalandırma (soğutma) giderleri
9) Sanayi toplama bölgelerinin avantajları
a. Sermaye temini imkanları
b. Sanayi atıklarını kıymetlendirme imkanı
c. Ulaşımın gelişmiş olması
d. Sosyal konut ve tesis problemi
e. Tamir, bakım, yedek parça kolaylığı
f. Aynı sanayi dalında olanlarla yardımlaşma imkanı
10) Arazi, inşaat ve kira giderleri
a. Arazinin kıymeti, arazi fiyatları
b. Kurulacak tesisin inşaat kolaylığı
c. Kira durumu
d. Gelecekteki tevsi at için yer bulabilme
11) Rekabet durumu
12) Reklam ve gösteriş imkanları
a. Fabrikanın muhitte olması (gösteriş bakımından)
b. Reklam imkanları
c. Reklam giderleri
13) Mahalli vergi ve resimler
14) Emniyet giderleri
a. Tabii afetlerden korunma giderleri
b. Bölgede olan mahalli polis teşkilatı
15) Devletin iskan politikası
16) Jeolojik faktörler
a. Deprem bölgesinde olması
b. Arazi kayma ihtimalinin bulunması ve arazinin durumu
17) Askeri tehlike
18) Müteşebbisin şahsi arzusu
19) Tüketim alışkanlıkları
20) Yabancı sermayeyi çekmek için sağlanan yararlar
a. Kar transferi kolaylıları
b. Vergi muafiyeti
c. Hammadde ve yarı mamul ithal kolaylıkları
d. Yabancı sermayenin yerli sanayi ile rekabeti
21) Kuruluş yeri değişiklikleri
YER SEÇİMİNDE UYGULANACAK STRATEJİ
Şehre yakınlık veya uzaklığa dayalı 3 ayrı yol takip edilmesi mümkündür.
a. Şehir içinde bir yerin seçimini zorlayan sebepler
1) Özel veya kalifiye iş gücü gerekliliği
2) Üretim müessesesinin şehir imkanlarına muhtaç olması
3) Tesise çok katlı binaların gerekliliği
4) Şehrin sahip olduğu ulaştırma hizmetlerinin varlığı
5) Bazı hizmet mallarının şehir içinde sağlanması zorunluluğu
b. Belediye sınırları dışında şehre yakın bir bölgede tercihini zorlayan sebepler
1) Yarı kalifiye veya kadın işçilerin çokluğu
2) Şehir içinde belediye vergilerinin ve sigorta primlerinin yüksekliği
3) İşgücünün fabrika yakınlarında ikameti zorunluluğu
4) Şehir imkanlarından fazla uzak olmama zorunluluğu
c. Kırsal bir bölgenin tercihini zorlayan sebepler
1) Tesisin büyük arazi gerektirmesi
2) İhtiyaç duyulan işgücünün büyük bir bölümüne gerek duyulmadığı
3) Arazi vergilerinin düşük olmasının gerekli görülmesi
4) Patlayıcı maddeler cephane ve mühimmat gibi tehlikeli mamuller üzerinde üretim yapılması
5) Üretim prosesinin ışın, yangın veya patlama ihtimali gibi tehlikelerin arz etmesi
NOT : Şehir içi, şehir kenarı ve şehir dışı yerlerinin merkezden itibaren uzaklıkları;
a. Şehir içi : 17 km’den daha yakın yerler
b. Şehir kenarı : 17-25 km içerisinde yerler
c. Şehir dışı : 25 km’den daha uzak olan bölgelerdir.
Su İhtiyacı : Özellikle bazı endüstrilerde bol suya ihtiyaç vardır. Kağıt, kauçuk, deri gibi endüstrilerde suyun önemi çoktur.
1 ton üretim Su ihtiyacı
Brom (Br) (5.000.000 galon) veya 20.000 m3
Sentetik kauçuk ( 600.000 galon) veya 2.400 m3
Alüminyum (Al) ( 320.000 galon) veya 1.280 m3
Suni elyaf ( 200.000 galon) veya 800 m3
Çelik ( 65.000 galon) veya 260 m3
1 KW h ( 6.000 galon) veya 24 m3
Kok ( 3.600 galon) veya 14 m3
1 varil petrol rafine etme ( 700 galon) veya 2,8 m3
1 varil bira ( 470 galon) veya 2 m3
1 galon = 4 lt = 1/250m3
3 türlü kaynaktan su temin edilir.
a. Göl, ırmak, dere gibi yeryüzü suları
b. Kaynak, kuyu, yer altı suları
c. Yağmur suları
Galon İngiliz hacim ölçüsüdür. 250 galon = 1m3 1 galon = 4lt
İşgücü : İşgücü ihtiyacı söz konusu olduğu zaman düz işçiden, en kalifiye işçiye kadar değişen kavramla karşılaşırız. Öyleyse işgücünün yer seçimi faktörü üzerindeki etkisine değinilirken mutlaka eğitilmiş işçileri anlamalıyız. Bununla beraber işgücünün büyük bir şehirde sağlanması genel bir kural olarak işgücünün fabrikaya 30 km daha uzak mesafelerden sağlanabileceğini düşünmemek gerekir. Aksi taktirde firmanın fabrikaya yakın bir bölgede kendi işçilerinin oturmasını sağlamak zorundadır.
Bir bölgenin ne miktar işgücü sağlayacağını hesaplarken o bölgeden mevcut nüfusun %5 ine veya faal nüfusun %20 sinin istihdam edilmesini esas olarak hesaba katılmalıdır. Genellikle ücret toplam maliyetin 1/6 sı ile 1/3 ünü teşkil eder.
Taşıma : Genel olarak taşımaya ayrılan payın maliyetin %1 i kadar ayrıldığı kabul edilir. Fakat özel üretim dışında bu yüzde %1-4 arasında değişir. Çimento, seramik, tuğla gibi işletmelerde bu % maliyetin %20 sine kadar yükselebilir.
TAŞIMA İMKANLARI
a. Demiryolu
b. Deniz yolu
c. Kara yolu
d. Hava yolu
e. Çeki hayvanları
f. Kayış, kablo, raylı gibi çeşitli konveyörler
g. İnsan taşımacılığı
h. Arabalı ve bisikletli
i. Enerji nakleden kablolar
j. Telekomünikasyon
http://www.badongo.com/file/2202899
http://www.badongo.com/file/2202899
http://www.badongo.com/file/2202899
