OSMANLI''dan ISLIHATLAR ''Lale Devri''

[bozdo]

ISLAHATLAR

Lale Devri(1718-1730)

Pasarofça antlaşması ile başlayıp Patrona Halil isyanı ile sona eren dönemdir.Devrin padişahı III.Ahmet sadrazamı ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşadır.

1-Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.

2-1727 de Müslümanlar matbaayı kullanmaya başladılar. (Gayrimüslimler Osmanlıda ilk kez 1450 yılında matbaa açmıştır.) İlk basılan evrak Van kulu Lügatıdır. İlk Türk matbaası Sait Mehmet Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından açılmıştır.

3-Yalova’da kağıt fabrikası kuruldu.

4-Yeniçerilerden oluşan itfaiye teşkilatım kuruldu 1720. (Tulumbacılar)

5-İstanbul’da kumaş ve çini fabrikası kuruldu.

6-Doğu klasikleri Türkçe’ye çevrildi.

7-ilk kez çiçek aşısı uygulandı.

8-Kütüphaneler açıldı. (En önemlileri III. Ahmet tarafından Topkapı sarayında açılan Enderun kütüphanesi ile Yeni cami kütüphanesidir.)

9-Her tarafta köşkler saraylar bahçeler yaptırıldı.
Damat İbrahim Paşanın İran seferine çıkmayı reddetmesi üzerine Patronu Halil isyanı çıktı (1730).Sonucunda III.Ahmet tahtan indirildi.Sadrazam öldürüldü, saraylar tahrip edildi.Dönem sona erdi.

Lale devrinde ilk kez Avrupa usulünde yenilikler yapıldı.

 

[bozdo]

I.Mahmut Dönemi Islahatları(1730-1754)
Önemli Siyasi Olayları:
a)- 1736-1739 Osmanlı-Rus+Avusturya Savaşları sonucunda BELGRAT Antlaşması imzalandı.
b)- 1740 Yılında Fransızlara verilen Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.
c)- 1746 yılında İran'la Kasr-ı Şirin Antlaşmasındaki sınırları kabul eden antlaşma imzalandı.
Islahatlar:
Bu dönemde Fransa’dan gelen Kont do Bonnevale Müslüman olarak Ahmet paşa adını almıştır Ahmet paşa tarafından topçu ocağı ıslahatları yapılmış humbaracı ocağı kurulmuştur.Kara mühendisanesi (Hendesehane) kuruldu (1734).Orduda yapılabilecek ıslahatlarla ilgili risaleler hazırlandı. Osmanlı orduları bölük, tabur, alay sistemine göre düzenlendi. Bu ıslahatlar sayesinde 1736-1739 Osmanlı- Avusturya+Rusya savaşlarında başarı sağlandı.


III.Mustafa Dönemi Islahatları(1757-1774)
Önemli Siyasi Olayları:
III.Mustafa döneminde Lehistan meselesi yüzünden 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı yapıldı. Savaş Osmanlı Devleti için felaketle sonuçlandı. III. Mustafa kederinden öldü.(1774)
Islahatlar:
Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve Baron Dö Tott tarafından tophane ve topçu ocağı düzenlendi.Tersanelerde ıslahatlar yapıldı.Deniz mühendis hanesi kuruldu.Maliye düzeltilmeye çalışıldı. Temeli iç borçlanmaya dayanan Esham Sistemi getirildi. Fransızca’dan matematik ve astronomi ile ilgili tercümeler yapıldı.

I.Abdülhamit Dönemi Islahatları
Önemli Siyasi Olayları:
a)- Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.(1774)
b)- 1783'de Ruslar Kırım'ı işgal etti.
c)- 1787-1792 Osmanlı-Rus+Avusturya savaşı başladı. 1789'da ölümüyle yerine III.Selim geçti.
Islahatlar:
Sadrazam Halil Hamit Paşa ve Cezayirli Gazi hasan paşa tarafından ıslahatlar yapıldı. Yeniçeri sayımı yapıldı.Ulufe alım satımı yasaklandı. Lağımcı ve humbaracı ocakları düzenlendi.Sürat topçusu ocağı kuruldu. Denizcilik alanında düzenlemeler yapıldı ( Levent teşkilatı kaldırıldı). İstihkam okulu açıldı. Yerli malı kullanımı teşvik edildi.

III.Selim Dönemi Islahatları (1789-1807)
Önemli Siyasi Olayları:
a)- Başa geçtiğinde Osmanlı Devletiyle Rusya+Avusturya savaşı devam ediyordu.(1787-1792)
b)- 1789'da Fransız ihtilali çıktı.
c)- Bunun üzerine Avusturya 1791'de savaştan çekilerek Ziştovi Antlaşmasını imzaladı.
d)- Tek başına kalan Rusya da 1792'de YAŞ antlaşmasını imzaladı.
e)- Napolyon 1798'de Mısır'ı işgal etti. Nizamı Cedit Fransız ordusunu Akka'da yendi. Fransızlar
Mısır'dan çekildi.
f)- Fransız ihtilalinin etkileri Osmanlı Devletinde görülmeye başlandı. 1804'de Sırp İsyanı çıktı.
g)- 1806-1812 Osmanlı Rus Savaşı başladı.
h)- 1807'de Kabakçı Mustafa Olayı ile tahttan indirildi.

Islahatlar:
Bu dönemin ıslahatlarına Nizam-ı Cedit (yeni düzen) adı verilir


1-Yapılacak ıslahatlar için raporlar hazırlandı.
2-Avrupa tarzında Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu.Bu ordunu ihtiyacını karşılamak için İrad-ı Cedit isimli hazine oluşturuldu. Hesaplarını tutmak için İrad-ı cedit defterdarlığı oluşturuldu.
3-Avrupa’nın büyük şehirlerine sürekli elçiler gönderildi.(Paris, Londra, Viyana, Berlin Büyükelçilik bir çok şehirde elçilikler)
4.Kara ve deniz mühendis haneleri modernleştirildi.
5-Fransa ve İsveç’ten öğretmen askerler getirildi.
6-Fransızca devletin resmi yabancı dil oldu.
7-Üsküdar’da Dârü’t-tıbbaati’l-âmire adıyla resmi devlet matbaası kuruldu.
8-Yerli malı kullanımı teşvik edildi.
Kabakçı Mustafa isyanı ile tahtan indirilip daha sonra öldürüldü.

XVIII: yy Islahatlarının Genel Özellikleri

1-Avrupa’nın üstünlüğü kabul edilmiş o yönde ıslahatlar yapılmıştır.
2-Özellikle askeri alanda ıslahatlar yapılmıştır, bunun sebebi savaşlarda galip gelme düşüncesidir.
3-Kişilere bağlı kalmıştır.
4-Islahatlar tam olarak başarılı olamasa da çöküşü gecikmiştir.
5-Mimaride Rokoko - Barok tarzı Osmanlıya gelmiştir.
6-Teknik eğitime önem verilmiştir.
7-Yeniçeri ocağı sebebiyle inkılaplar başarıya ulaşamamıştır.

 

[cboy99]

Fazla oryantalist